اصطلاح های مورد استفاده در آیین نامه های آموزشی
اصطلاحات دانشگاهی
کارآموزی: آموزش کار در مرکز آموزشی یا محیط کار که زیر نظر استاد با ضوابط دانشگاهی انجام می گیرد.
کارورزی: آموزش کار در صنعت و در محیط کار که زیر نظر استاد کار طبق ضوابط و قانون کار انجام می شود.
دانشگاه : یک مؤسسه آموزش عالی است که حداقل دارای سه دانشکده یا دو دانشکده و دو آموزشکده باشد. وجه تمایز دانشگاه از سایر مؤسسات آموزش عالی ، فعالیت آن در دوره های تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) است. دانشکده : دانشکده واحدی از یک دانشگاه است که در رده خاصی از علوم فعالیت دارد. مانند دانشکده علوم ،دانشکده برق ،دانشکده الهیات و نظایرآن. گروه آموزشی : گروه آموزشی واحدی از یک دانشکده یا یک دانشگاه است که در یک رشته خاص یا چند رشته متجانس فعالیت دارد. مانند گروه ریاضی ، گروه معارف اسلامی و نظایر آن. به بیان دیگر؛ بنیادی ترین واحد سازمانی دانشگاهی متشکل از تعدادی عضو هیئت علمی دارای تخصص مشترک در یک رشته علمی است که با ایجاد و راه اندازی آن رشته تحصیلی، در دانشگاه تشکیل می شود. دوره های تحصیلی : دوره تحصیلی مجموعه ای از دروس منسجم ، هماهنگ و به هم وابسته در یک رشته تحصیلی که در نظام خاص در مدتی معین به صورت منظم به دانشجو ارائه می شود تا سرانجام به دریافت یکی از مدارک مرسوم دانشگاهی منجر شود مانند دوره هی کاردانی ، کارشناسی ، کارشناسی ارشد و... رشته تحصیلی : رشته یکی از شعب فرعی از گروههای علمی (علوم پزشکی ، علوم انسانی ، علوم پایه ، فنی و مهندسی ، کشاورزی ، هنر ، تربیت معلم و علمی - کاربردی ) است که از لحاظ موضوع کاملا مشخص واز دیگر موضوعات متمایز بوده و حداقل به یک کارآیی مشخص می انجامد. به بیان دیگر؛ یکی از شعب فرعی از گروه های علمی است که به لحاظ موضوع کاملا مشخص است و از موضوعات گروه های علمی دیگر متمایز بوده و حداقل به یک کارآیی مشخص می انجامد. گرایش تحصیلی : هر یک از شعب یک رشته تحصیلی که ناظر بر تخصص آن باشد، که اختلاف دروس در دو گرایش از یک رشته نباید از 7 درصد کل واحدهای رشته کمتر و از 30 درصد کل واحدها بیشتر باشد. استاد : هر مدرس که مسؤولیت تدریس دروس نظری یا عملی را در دانشگاه بر عهده دارد استاد نامیده می شود. درس : هر درس ، بخش مستقلی از برنامه آموزشی است که در یک موضوع مشخص و برای یک نیمسال تحصیلی ارائه می شود. دروس دوره دانشگاهی از لحاظ محتوی به دروس عمومی ، پایه ، اصلی و تخصصی تقسیم می شود. دروس عمومی : به منظور توسعه اطلاعات و معلومات عمومی دانشجویان عرضه می شود .گذراندن این دروس برای عموم دانشجویان الزامی است. دروس پایه : به منظور تقویت بنیه علمی و ایجاد زمینه مناسب برای پذیرش دروس اصلی و تخصصی ارائه می شود. دروس اصلی : اساس و مبنای دروس تخصصی رشته را تشکیل می دهد. دروس تخصصی ، به منظور افزایش توان علمی و عملی دانشجو در رشته مربوط تدریس می گردد.
هر درس از نظر ارتباط با درس یا دروس دیگر به دو صورت وابسته و مستقل تقسیم می شود.
درس مستقل درسی است که انتخاب آن منوط به گذراندن درس دیگری نیست.
درس وابسته : درسی است که انتخاب آن با درس یا دروس دیگری ملازمه دارد دروس وابسته به دروس پیشنیاز و دروس همنیاز تقسیم می شود.
دروس از نظر تقدم و تاخر یا همزمانی در انتخاب و گذراندن به پیشنیاز، همنیاز و پس نیاز تقسیم می شوند.
درس پیشنیاز: درسی است که درک مطلب آن برای یادگیری درس یا دروس دیگری که وابسته آن نامیده می شود ملازمه دارد و باید قبل از آن درس یا دروس ارائه گردد.
درس پس نیاز : درسی است که درک مطلب آن، مستلزم گذراندن یک درس خاص به نام پیشنیاز است.
دروس همنیاز : دروسی است که باید با هم در یک نیمسال یا دوره تابستان ارائه گردند.
درس از جنبه انتخاب ، به الزامی و انتخابی تقسیم می شود.
درس الزامی درسی است که گذراندن آن در طول دوره برای دانشجو اجباری است و با دروس دیگر قابل تعویض نمی باشد.
درس انتخابی درسی است که دانشجو به اختیار خود از بین دروس مربوط انتخاب می کند.
درس از لحاظ نحوه تدریس به نظری ، عملی و نظری – عملی تقسیم می شود.
درس نظری حاوی مجموعه ای از دانش هاست که بصورت خطابه ، کنفرانس ، سمینار و بحث و گفتگو تعلیم داده می شود. درس عملی حاوی مجموعه مهارت هایی است که انتقال آنها محتاج به تمرین ، عملیات کارگاهی، آزمایشگاهی و ... است.
درس نظری - عملی مجموع دانش ها ومهارت هایی است که به هر دو صورت فوق تواما تدریس می شود.
برنامه مصوب : در تمامی واحد های دانشگاهی برای یک رشته معین ، برنامه درسی مصوب یکسانی به اجرا گذاشته می شود.
دانشجو : فردی است که در یکی از دوره های آموزش عالی برابر ضوابط معین، پذیرفته شده، ثبت نام کرده و مشغول به تحصیل است.
حضوری : منظور شیوه ای از آموزش است که دانشجو به صورت تمام وقت در فعالیت های آموزشی دانشگاه شرکت می کند.
غیر حضوری : منظور شیوه ای از آموزش است که حضور فیزیکی دانشجو در فعالیت های آموزشی الزامی نیست.
نیمه حضوری : منظور شیوه ای از آموزش است که بخشی از آن به صورت حضوری و بخشی از آن به صورت غیرحضوری انجام می شود.
راهنمای آموزشی : عضو هیئت علمی آگاه و مسلط به امور آموزشی است که از سوی دانشگاه انتخاب می شود تا راهنمای تحصیلی دانشجو از تاریخ ورود تا دانش آموختگی باشد.
برنامه درسی : منظور مجموعه به هم پیوسته ای از دروس هر رشته تحصیلی است که هدف مشخصی را دنبال می کند و برنامه آن توسط شورای عالی به تصویب رسیده است.
واحد درسی : میزان درسی است که مفاد آن برای هر واحد نظری 16 ساعت، عملی یا آزمایشگاهی 32 ساعت، کارگاهی یا عملیات میدانی(بازدید علمی) 48 ساعت، کارورزی یا کار در عرصه 64 ساعت و کارآموزی 120 ساعت در طول یک نیمسال تحصیلی یلا دوره ی تابستانی و طبق برنامه درسی مصوب اجرا می شود.
درس جبرانی : درسی است که به تشخیص گروه آموزشی، گذراندن آن برای رفع کمبود دانش یا مهارت دانشجو، یا به دلیل عدم تجانس رشته تحصیلی دوره تحصیلی بالاتر(دوره تحصیلی فعلی) دانشجو با رشته تحصیلی دوره تحصیلی پایین تر(که پیش تر گذرانده)، در آغاز دوره تحصیلی مربوط ضروری است.
دوره کاردانی پیوسته : دوره ی تحصیلی که پس از دوره متوسطه آغاز می شود و شامل دانش آموختگی است که بدون گذراندن دوره پیش دانشگاهی وارد دوره کاردانی شده و حداقل با گذراندن 68 واحد درسی طبق برنامه درسی مصوب به دریافت مدرک کاردانی منتهی می شود.
دوره کاردانی ناپیوسته : دوره ی تحصیلی که پس از دوره متوسطه آغاز می شود و شامل دانش آموختگانی است که با گذراندن دوره پیش دانشگاهی وارد دوره کاردانی شده و حداقل با گذراندن 68 واحد درسی طبق برنامه درسی مصوب به دریافت مدرک کاردانی منتهی می شود.
دوره کارشنانی پیوسته : دوره ی تحصیلی که پس از دوره متوسطه آغاز می شود و حداقل با گذراندن 130 واحددرسی طبق برنامه درسی مصوب به دریافت مدرک کارشناسی منتهی می شود.
دوره کارشناسی ناپیوسته : دوره ی تحصیلی که پس از دوره کاردانی(پیوسته و ناپیوسته) آغاز می شود و حداقل با گذراندن 68 واحددرسی طبق برنامه درسی مصوب به دریافت مدرک کارشناسی منتهی می شود.
دانش آموخته : فردی است که یکی از دوره های تحصیلی را با موفقیت به پایان رسانده و برابر ضوابط معین، گواهی یا مدرک تحصیلی مربوط را دریافت کرده باشد.
نیمسال تحصیلی : هر نیمسال تحصیلی شامل 16 هفته آموزش و دو هفته امتحانات پایانی است.
دوره تابستان : شامل 6 هفته آموزش و یک هفته امتحانات پایانی است.
گروه آزمایشی : مجموعه رشته های مختلف تحصیلی در دوره متوسطه است که با توجه به مواد آزمونی مشترک، دسته بندی می شود.
دورة کارشناسی‌ارشد ناپیوسته : دوره‌ای بالاتر از دورة کارشناسی است که براساس برنامه‌های مصوب شورای گسترش آموزش عالی، به اخذ مدرک کارشناسی‌ارشد در رشته مربوط منتهی می‌شود.
شیوه آموزشی – پژوهشی دورة کارشناسی‌ارشد ناپیوسته : دوره‌ای که محتوای برنامه آن مشتمل بر واحدهای درسی و پایان‌نامه است.
شیوه آموزشی دورة کارشناسی‌ارشد ناپیوسته : دوره‌ای با محوریت آموزش ، است که دانشجو پس از گذراندن واحدهای درسی و بدون گذراندن پایان‌نامه دانش‌آموخته می‌شود .
شیوه پژوهشی دورة کارشناسی‌ارشد ناپیوسته : دوره‌ای با محوریت پژوهش که دستاورد آن (ارائه فناوری جدید، ارائه نظریه و ایده جدید، تولید دانش فنی، ثبت اختراع،...) شود و مشتمل بر اخذ واحدهای درسی محدود و الزام به ارایه پایان‌نامه است.
پایان‌نامه : فعالیت پژوهشی- تحقیقاتی است که در یک زمینه رشته تحصیلی مربوط و تحت راهنمایی استاد راهنما انجام می‌گیرد.
استاد راهنما دردوره کارشناسی‌ارشد آموزشی- پژوهشی : به پیشنهاد دانشجو و با موافقت یکی از اعضای هیات علمی با مرتبه حداقل استادیاری و تأیید شورای تحصیلات تکمیلی تعیین می‌شود. چنانچه استاد راهنما خارج از مؤسسه آموزش عالی انتخاب می‌شود به جای شرط استادیاری داشتن مدرک دکتری الزامی است.
استاد مشاور : به پیشنهاد استاد راهنما پس از تأیید شورای گروه، از اعضای هیئت علمی داخل یا متخصصان خارج از دانشگاه انتخاب می‌شود.
