فرهنگ سازمانی ، جو سازمانی ، تعهد سازمانی ، روحیه و رضایت شغلی(2)

 جو سازمانی       Organizational  Climate

* جو سازمانی عبارت از مجموعه ای از حالات ، خصوصیات یا ویزگی های حاکم بر یک مدرسه یا محیط آموزشی است که آن را گرم یا سرد ، قابل اعتماد یا غیر قابل اعتماد ، ترس آور یا اطمینان بخش ، و تسهیل کننده یا بازدارنده می سازد و سبب تمایز دو مدرسه از یکدیگر می شود . جو ممکن است به سالم ، ناسالم ، باز ، بسته ، مسموم و غیره تقسیم بندی شود . ( 8 )

* جو سازمانی محیط کلی سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی یک سازمان است . نیروهای خارجی ، ساختار قدرت در درون سازمان ، نیازهای سازمان و انتظاراتی که از آن می رود بر این جو تاثیر دارند . ( 9 )

* به ادراک معلمان از محیط عمومی کار در مدرسه اطلاق شده و متاثر از سازمان رسمی ، غیر رسمی ، شخصیت افراد و رهبری سازمان است . به طور ساده تر ، مجموعه ای از خصوصیات داخلی که موجب تمایز مدارس از یکدیگر شده و در رفتار اعضای     آن ها تاثیر دارد ، جو سازمانی مدارس نامیده  می شود . جوّ عبارت از کیفیت نسبتا پایدار محیط مدرسه است که معلمان آن را تجربه کرده ، بر رفتار آنان تاثیر گذاشته و مبتنی بر ادراک جمعی رفتار در مدرسه می باشد . ( 11 ) 

* جو سازمانی مجموعه ی ویژگی های درونی ای که مدرسه ای را از مدرسه ی دیگر متمایز ساخته و رفتار کارکنان آن را تحت تاثیر قرار می دهد ، جو سازمانی آن مدرسه نامیده می شود . به بیان دقیق تر ؛ جو مدرسه عبارت است از کیفیت نسبتا پایدار محیط مدرسه که : 1- به وسیله معلمان تجربه می شود 2- رفتار آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد و 3- مبتنی بر ادراکات جمعی آنان است . ( 13 ) 

* مجموعه مشخصات درونی که یک سازمان را از سازمان دیگر متمایزمی سازد و بر رفتار افرادی اثر می گذارد که در آن فعالیت می کنند، جو سازمانی نامیده می شود . به راستی جو یک سازمان را می توان به عنوان یک شخصیت یک سازمان در نظرگرفت .

جورج لبتوین و روبرت استرینجر تعریف جو سازمانی را چنین بیان می کند : ادراکاتی که فرد از نوع سازمانی دارد که در آن کار می کند و احساس او نسبت به سازمان برحسب ابعادی مانند استقلال ساختار سازمانی ، پاداش ، ملاحظه کاری ها، صمیمیت و حمایت وصراحت . ( 17 )                             

* فضا (جو) سازمانی یکی دیگر از مفاهیم مرتبط با فرهنگ سازمان جو سازمان است . فضا یک ابزار ذهنی برای پی بردن به پویایی های یک سازمان است.

جو یا فضای سازمانی میزان برآورده شدن خواسته‌های افراد را در سازمان می‌سنجد.

کیت دیویس نیز فضای سازمانی را چنین تعریف می‌کند : فضا یا جو سازمانی، پیرامون انسانی است که در آن کارکنان یک سازمان به کار خود می‌پردازند . به‌طوری‌که فضای سازمانی می‌تواند بر انگیزش، کارکرد، خشنودی شغل اثر بگذارد. فضای سازمانی از راه پدید آوردن انتظاراتی که کارکنان برای رفتارهای مختلف نیاز دارند به این مقصد دست می‌یابد . کارکنان سازمان بر پایه ادراکی که از فضای سازمان دارند متوقع خواهند بود از نوعی پاداش ها، خشنودی ها و ناکامی ها بهره‌مند شوند .

در توصیف جو سازمانی فیدلر و شمرز تأکید شان بیشتر بر جنبه‌های فردی بوده است و جزئیات آن را چنین شرح داده‌اند : درجه ی حمایت مدیریت، توجه به کارکنان جدید و تعارض بین بخش های سازمان و دیگران جو سازمان را به شکلی تعریف کرده‌اند که محدودیت های سازمانی ، کاغذ بازی اداری، درجۀ آزادی کارکنان در تصمیم‌گیری، نوع پاداش، ریسک‌پذیری و حمایت را در بر می‌گیرد.

در مطالعۀ فضا ( جو ) سازمانی احساسات و ادراکات کارکنان در موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:

1ـ ساختار: احساسی که کارکنان در مورد قید و بندهای گروه، میزان مقررات، قانونمندی و رویه‌های موجود در سازمان دارند .

2ـ پاسخگویی : احساسی در مورد خودکنترلی و نداشتن کنترل مجدد در مورد همه ی وظایف محوله به افراد.

3ـ پاداش : احساس ناشی از دریافت پاداش برای انجام کار خوب با تأکید بر پاداش های مثبت به جای تنبیهات رایج در سازمان .

4ـ خطرپذیری: میزان خطرپذیری و تهور در شغل و تأکید بر ریسک های محاسبه‌ شده .

5ـ صمیمیت : احساس خوبی که بین اعضای سازمان رایج است.

6ـ حمایت : تأکید و پشتیبانی دوجانبه از بالا به پایین و از پایین به بالا.

7ـ استانداردها : درک اهمیت صریح بودن اهداف و تأکید بر انجام کار خوب.

8ـ تضاد : احساس میزان پذیرش عقاید مختلف توسط کارکنان و مدیران و میزان تأکید موجود بر غیر قابل حل دانستن مشکلات به جای رفع آنها.

9ـ هویت: احساس تعلق به سازمان و اینکه عضو باارزش به حساب آوردن در انجام کار تیمی.

پژوهشگر دیگری شش بعد سازمانی را برای مطالعه فضای سازمانی عنوان می‌کند :

1ـ روشنی در کار

2ـ تعهد و دلبستگی

3ـ معیارهای کار

4ـ احساس مسئولیت

5ـ قدرشناسی

6ـ کار در گروه ( 18 )

* « هوى و میسکل » جو یا اقلیم سازمانى را در یک مدرسه، چنین تعریف مى‏کنند : « جو یا اقلیم سازمانى، اصطلاح ‏وسیعى است که به ادراک معلمان ازمحیط عمومى کار در مدرسه اطلاق شده ‏و متاثر از سازمان رسمى، غیر رسمى،شخصیت افراد ورهبرى سازمانى است. »

از نظر « لیتوین »  و « روبرت استرینجر» جو سازمانى چنین است : « ادراکاتى‏که فرد از نوع سازمانى که در آن کار مى‏کند دارد و احساس او به سازمان برحسب ‏ابعادى مانند استقلال ، ساختار سازمانى ، پاداش، ملاحظه کاری ها ، صمیمیت و حمایت و صراحت . »

« علاقه بند » جو سازمانى را به کیفیت ‏درونى سازمان، آنگونه که اعضاى‏ سازمان این کیفیت را تجربه و ادراک‏ مى‏کنند  تعبیر مى‏کند .

« هالپین و کرافت » در تعریف جو سازمانی می گویند: « ویژگی های درونی که یک سازمان را از سازمان دیگر متمایز ساخته و روی رفتار افراد آن تاثیر می گذارد ، جو سازمانی نامیده می شود. این جو سازمانی به وسیله ادراکات کارکنان و توصیف های آنان از ویژگی های درونی سازمان سنجیده می شود . » ( 28 )

* جّو سازمانی ویژگی نسبتاً با دوامی از سازمان که موجب تمایز آن سازمان از سازمانهای دیگر می شود و

1) متضمن ادراکاتی جمعی و گروهی درباره سازمانشان بر حسب ابعادی چون استقلال، خود مختاری ، اعتماد ، پیوستگی ، حمایت ، هویت و شناسایی ، و ابداع بی طرفی است. 2)  از طریق تعاملهای بین اعضاء ایجاد می شود . 3 ) به عنوان مبنایی برای تغییر موقعیت مورد استفاده قرار می گیرد . 4 ) منعکس کننده ارزشها ، هنجارها ، طرز تلقی ها و نگرش ها از فرهنگ سازمانی است . 5 ) به عنوان یک منبع موثر و با نفوذ جهت شکل دهی رفتار عمل می کند . ( 30 )

* ویژگی نسبتاً بادوامی از سازمان است که موجب تمایز آن سازمان از سایر سازمان ها می شود و متضمن ادراک جمعی متجلی شده در عوامی چون استقلال ، اعتماد و پیوستگی ، حمایت ، هویت، شناسایی ، ابداع و بی طرفی است و از طریق تعامل های بین اعضاء ایجاد می شود ، به عنوان مبنایی جهت تفسیر موفعیت مورد استفاده قرار می گیرد و منعکس کننده هنجارها ، ارزش ها ، طرز تلقی ها و   نگرش ها از فرهنگ سازمانی است همچنین به عنوان منبعی موثر و با نفوذ جهت شکل دهی رفتار عمل می کند . ( 30 )

* جّو سازمانی به کیفیت درونی یک سازمان اطلاق می شود ، به گونه ای که اعضای آن این کیفیت را « ادراک و تجربه » می کنند به عبارت دیگر ، مجموعه ویژگی های درونی یک دانشگاه که آن را از دانشگاه دیگر متمایز می سازد و رفتار اعضای آن را تحت تاثیر قرار می دهد ، جّو سازمانی آن دانشگاه نامیده می شود . ( 30 )          به طور کلی صاحب نظران هر کدام تعاریف متعددی از جو بیان داشته اند، ولی نکته ای که در اکثر تعاریف آن ها مشترک است ، آن است که جو سازمانی بر اساس ادراک کارکنان از محیط سازمان سنجیده می شود . ( 28 )